Pranayama (Control of Prana)

Trong tám pháp môn của Raja Yoga, Pranayama đứng ở vị trí thứ tư sau Yama, Niyama, Asana. Pranayama có nghĩa là phương pháp kiểm soát Prana, năng lượng của vũ trụ. Tuy rằng Patanjali không đề cao quá mức Pranayama trong Yoga Sutra của mình, nhưng Ông khuyến cáo việc nên điều hòa hơi thở trước khi tham thiền qua các chu kỳ hít vào, nín thở, và thở ra. Hầu hết chúng ta không ý thức được rằng có một mối quan hệ mật thiết giữa tâm trí và hơi thở. Khi chúng ta thở hổn hển, ngắt quãng, không điều hòa thì tâm trí ta cũng bất an, và ngược lại, khi chúng ta lo sợ, giận dữ hơi thở ta cũng thiếu an tịnh. Hơn thế nữa, đức D.K dạy chúng ta rằng “đừng có ai đó nghi ngờ về hiệu quả của các bài tập thở lên thể sinh lực (dĩ thái) của chúng ta. Cũng giống như ăn và uống ảnh hưởng một cách chắc chắn trong việc kiến tạo hay phá hủy xác thân, phương pháp thở cũng tạo ra những hiệu quả mạnh mẽ lên thể dĩ thái nếu thực hiện trong một thời gian đủ dài.”

Let no one doubt the effect of breathing exercises upon the vital body.  As surely as eating and drinking build or destroy the physical body, and aid or hinder its right functioning, so do breathing exercises produce potent effects, if rightly used over a long enough period of time.

Tuy nhiên việc thực hành Pranayama cũng cực kỳ nguy hiểm, nên người ta khuyên chúng ta chỉ học Pranayama dưới sự hướng dẫn của Chân sư hay một vị đạo đồ. Trong quyển Đường đạo trong kỷ nguyên mới các phép thở mà đức D.K dạy các đệ tử đều bị xóa bỏ, chỉ trừ một vài phương pháp mà Ngài thấy rằng vô hại cho người đọc. Trong quyển Superconsciousness through meditation của tác giả Douglas M. Baker có hướng dẫn một vài phương pháp thở đơn giản mà chúng tôi nghĩ rằng có thể hữu ích cho bạn đọc. Tuy nhiên, nhiều bạn quá chú trọng đến các bài tập thở mà bỏ qua các bước đầu tiên là tuân thủ giới luật và lập hạnh. Do đó, từ hôm nay [3/3/2019], chúng tôi bỏ phần trích dịch từ sách của Douglas Baker.

***

Pranayama trong Hatha Yoga là cả một bộ môn khoa học. Trong Pranayama, người ta phân chia chu kỳ thở thành ba phần: thở vào, giữ hơi thở (nín thở), và thở ra. Việc nín thở, tiếng Phạn gọi là Kumbhaka, có thể thực hiện sau khi hít vào hoặc sau khi thở ra, và có vai trò trọng yếu trong phép thở. Người ta thực hiện nín thở theo những tỉ lệ khác nhau, ban đầu ít, sau tăng dần lên. Cuối cùng thông qua Pranayama người ta có thể điều khiển sinh lực Prana theo ý mình.

Phương pháp thở bụng hay thở sâu của dưỡng sinh không liên quan gì đến Pranayama, chúng là một phương pháp thể dục tăng cường sức khỏe. Nó gia tăng lượng oxygen hít vào cơ thể, và cũng đồng thời gia tăng lượng Prana hấp thu, tuy nhiên nó không tác động chi đến luồng Prana. Ngược lại, phương pháp thở luân phiên từng lỗ mũi (alternate nostril breathing) có tác động lên luồng Prana ở một mức độ nào đó, nhưng công dụng chính của phương pháp thở nầy là tinh lọc các đường từ lực nadis, đặc biệt là hai vận hà chính Pingala và Ida, trong cơ thể, dọn đường cho sinh lực Prana lưu thông trong các vận hà nầy. Dĩ nhiên khi chúng ta thở bình thường thì sinh lực Prana lưu chuyển theo con đường bình thường tự nhiên của mình. Trong phép thở luân phiên từng lỗ mũi (không có giữ hơi thở lại) có tác dụng làm dịu tâm trí, có thể dùng để chuẩn bị cho giai đoạn tham thiền.